مشکلات مهاجران در استفاده از خدمات کتابخانه‌های عمومی: اشتراک تجارب بین‌المللی

مهاجرت‌های گسترده ناشی از جنگ، ناامنی و بحران‌های اقتصادی، مجموعه‌ای از چالش‌های فرهنگی، هویتی و نهادی را برای مهاجران و کشورهای پذیرنده ایجاد می‌کند و یکی از حوزه‌های کمتر دیده‌شده در این میان، دسترسی مهاجران به خدمات اطلاعاتی و کتابخانه‌ای است. مفهوم «دیاسپورا» به‌عنوان جمعیت پراکنده یک کشور در کشورهای دیگر، نشان می‌دهد مسئله مهاجرت صرفاً جابه‌جایی جمعیتی نیست، بلکه با مسائلی همچون دوپارگی هویتی، گسست نسل‌ها، حفظ زبان مادری، ضعف در سازگاری فرهنگی و محدودیت ارتباط با کشور مبدأ گره خورده است. در ایران، اتباع افغانستانی بزرگ‌ترین گروه مهاجران مقیم را تشکیل می‌دهند و هم‌زمان نبود آمار دقیق، غلبه رویکرد امنیتی و فقدان برنامه‌ریزی منسجم، ظرفیت‌های بالقوه مهاجران را بلااستفاده گذاشته است. در چنین شرایطی کتابخانه‌های عمومی می‌توانند نقش مکمل مهمی در کاهش شکاف آموزشی و تقویت انطباق‌پذیری فرهنگی ایفا کنند. راهبردهای سیاستی شامل فراهم‌سازی دسترسی آسان و رایگان مهاجران به کتابخانه‌ها، ایجاد کتابخانه‌های مشارکتی در محله‌های مهاجرنشین با بهره‌گیری از ظرفیت خود مهاجران، آموزش و به‌کارگیری مهاجران مستعد در حوزه کتابداری، تأمین منابع اطلاعاتی ویژه مهاجران، توسعه خدمات سیار و فرانهادی، و طراحی برنامه‌های فرهنگی برای تقویت همزیستی اجتماعی و حفظ هویت آنان است. همچنین تغییر رویکرد حکمرانی از امنیتی به فرهنگی–اجتماعی و ایجاد سازوکارهای تخصصی برای سیاست‌گذاری مهاجرت از الزامات کلیدی محسوب می‌شود.