بررسی مسائل و مشکلات زنان در فرایند دادرسی کیفری و تحمل حبس

نوع مقاله : نشست علمی

نویسنده

گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/jicia.2025.20222

چکیده

زنان در فرایند دادرسی کیفری و دوره تحمل حبس با مجموعه‌ای از چالش‌های چندلایه مواجه‌اند که هم به شرایط درون زندان و هم به بسترهای اجتماعی، فرهنگی و روانی مرتبط است. مهم‌ترین مسائل شامل کمبود فضای مناسب و امکانات بهداشتی، دشواری دسترسی به خدمات سلامت جسمی و محصولات بهداشتی، و قرار گرفتن در معرض خشونت جسمی و جنسی است. در سطح روانی، افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی و تروماهای پیشین از عوامل تشدید آسیب‌پذیری زنان زندانی به شمار می‌روند. از منظر اجتماعی–اقتصادی نیز قطع حمایت شبکه‌های خانوادگی و دوستانه، کاهش فرصت‌های شغلی و درآمدی، و موانع جدی برای بازگشت به بازار کار پس از آزادی، مسیر بازاجتماعی‌شدن را مختل می‌کند. در بعد خانوادگی، جدایی از فرزندان، محدودیت ملاقات و ناتوانی در ایفای نقش مادری پیامدهایی عمیق بر سلامت روان زنان و رشد عاطفی کودکان برجای می‌گذارد. همچنین کمبود برنامه‌های آموزشی، حرفه‌آموزی، مددکاری و درمانی، و استمرار انگ اجتماعی و تبعیض جنسیتی، احتمال بازگشت به چرخه جرم را افزایش می‌دهد. راهبردهای پیشنهادی بر بازنگری قوانین و نحوه اجرای آن‌ها متناسب با شرایط زنان، افزایش بودجه زندان‌های زنان، تفکیک فضایی و جرمی زندانیان، تدوین پروتکل بازگشت به جامعه، ارائه خدمات رایگان روانشناختی و بهداشتی، حمایت اقتصادی پس از آزادی، و تقویت سازمان‌های مدنی و برنامه‌های فرهنگی برای پذیرش اجتماعی زنان دارای سابقه محکومیت تأکید دارد.