پویاسازی نظام آموزشی دوره متوسطه

نظام آموزشی دوره متوسطه در ایران به‌دلیل ساختار «سالی–رشته‌ای» و برنامه درسی یکسان برای همه مناطق، با ایستایی و فقدان انعطاف مواجه است؛ وضعیتی که با تحولات سریع اجتماعی، فرهنگی و فناوری همخوانی ندارد و می‌تواند به افت کیفیت آموزشی، تشدید نابرابری، طبقاتی‌شدن مدارس، افزایش هزینه‌ها و کاهش انگیزش معلمان منجر شود. این ساختار همچنین بسیاری از اصول برنامه‌ریزی درسی عدالت‌محور ـ مانند توجه به استعدادهای فردی، شخصی‌سازی یادگیری، آموزش متمایز و تناسب فرهنگی محتوا ـ را نادیده می‌گیرد و انعطاف را به راه‌حل‌هایی مانند مدارس خاص یا جهش تحصیلی محدود می‌کند. راهبرد پیشنهادی بر طراحی ساختاری «نیمه‌منعطف» میان دو قطب نظام سالیِ بدون انعطاف و نظام واحدیِ کاملاً منعطف استوار است؛ به‌گونه‌ای که بخشی از دروس به صورت بسته‌های مشترک اجباری و بخش دیگر به صورت واحدهای اختصاصی انتخابی ارائه شود. این الگو امکان نوسازی مستمر محتوا، پیوند پایدار آموزش با اشتغال و جامعه، تقویت مهارت‌های جدید (سواد دیجیتال، پژوهش، چندفرهنگی، هنر، هوش مصنوعی)، افزایش اختیار معلمان در روش تدریس و ارزشیابی، و ارتقای عدالت آموزشی از طریق فرصت انتخاب بیشتر برای دانش‌آموزان مناطق محروم را فراهم می‌کند. همچنین بازآرایی سازماندهی مدارس در قالب «مجتمع‌های آموزشی» و کاهش اتکای افراطی به امتحانات نهایی سنتی، از الزامات تحقق این تحول معرفی شده است.