مهندسی مجدد مبارزه با مواد مخدر

سیاست‌گذاری مبارزه با مواد مخدر در ایران با وجود برخورداری از اسناد بالادستی و چارچوب‌های قانونی متعدد، به دلیل غلبه رویکردهای تقلیل‌گرایانه و تمرکز بر سرکوب عرضه، در مهار روندهای جدید مصرف ناکام مانده است. شواهد نشان می‌دهد افزایش تعداد مصرف‌کنندگان، کاهش سن مصرف، گرایش به مواد صنعتی، تغییر شیوه توزیع با استفاده از پلتفرم‌های اجتماعی و دسترسی سریع به مواد، نیازمند بازنگری عمیق در سیاست‌ها و قوانین موجود است. یکی از مسائل بنیادین، شدت مجازات‌ها و ناکارآمدی ضمانت اجراهای کیفری است که به شکل‌گیری سیاست قضایی غیررسمی برای کاهش سختگیری انجامیده و اثر بازدارندگی را تضعیف کرده است. در سطح اجتماعی، افزایش تقاضا با اختلال در خرده‌نظام‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی پیوند دارد؛ از جمله کاهش سرمایه اجتماعی، تضعیف سبک زندگی سالم، نبود فرصت‌های مشروع برای اشتغال و تفریح، و فقدان سازوکارهای دفاع اجتماعی از جوانان. علاوه بر این، نسخه‌واحد کشوری برای پیشگیری، پوشش ضعیف برنامه‌های پیشگیرانه، کمبود نیروی انسانی متخصص و عدم انتقال دانش سازمان‌یافته به مجریان، کارآمدی مداخلات را کاهش داده است. راهبردهای پیشنهادی بر اتخاذ رویکرد ساختاری و میان‌رشته‌ای، حرکت از مجازات‌محوری به سمت جرم‌زدایی و قضازدایی در حوزه مصرف، تقویت سیاست‌های کاهش آسیب و درمان، استانداردسازی خدمات درمانی، بومی‌سازی برنامه‌های پیشگیری متناسب با ویژگی‌های فرهنگی مناطق، توسعه مشارکت مردمی و بهره‌گیری هدفمند از فضای مجازی و شیوه‌های نوآورانه اطلاع‌رسانی تأکید دارد.