کرونا و آسیب‌های اجتماعی در ایران (با تأکید بر ملاحظات سیاست‌گذاری اجتماعی)

بحران کرونا با تغییر الگوهای زیست اجتماعی و اختلال در کارکردهای نظام اجتماعی، زمینه ظهور و تشدید طیفی از آسیب‌های اجتماعی را فراهم کرده است و شدت این پیامدها بیش از آنکه به خود ویروس وابسته باشد، به کیفیت حکمرانی و سیاست‌های مدیریت بحران بستگی دارد. کرونا در بستر نابرابری‌های مزمن اجتماعی عمل کرده و با افزایش شکاف دسترسی به امکانات بهداشتی، اینترنت و آموزش مجازی، به بازتولید محرومیت و بی‌عدالتی آموزشی انجامیده است. هم‌زمان، افزایش زمان حضور اعضای خانواده در کنار یکدیگر و ضعف مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض، نرخ تنش‌های خانوادگی و تماس با خدمات حمایتی را بالا برده و فشار مضاعفی بر زنان و والدین ایجاد کرده است. در سطح اقتصادی، بیکاری گسترده و پوشش ناقص بیمه‌ای، سلامت روان را تهدید کرده و خطر افزایش خودکشی را تقویت کرده است. در حوزه جرم، کاهش برخی جرائم مانند تصادفات و مراجعه به نهادهای انتظامی در کنار افزایش معنادار سرقت، جرائم اقتصادی و جرائم فضای مجازی (کلاهبرداری، هک، خیریه‌های جعلی) مشاهده می‌شود و برخی آسیب‌ها نظیر خشونت خانگی، کودک‌آزاری و مصرف مواد و الکل نیز روند افزایشی داشته‌اند. راهبردهای سیاستی بر استقرار نظام تأمین اجتماعی فراگیر، تقویت رفاه خانواده و کودک، گسترش دولت الکترونیک و عدالت آموزشی، ارتقای سلامت روان، افزایش شفافیت اطلاعات و اعتمادسازی، بازنگری سیاست‌های فضای مجازی، و بهره‌گیری از ظرفیت جامعه مدنی، تولید داده‌های کلان و مطالعات بین‌رشته‌ای برای مداخلات مؤثر در دوران بحران و پسابحران تأکید دارد.