بررسی عملکرد آموزش عالی کشور با تأکید بر تعدد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی

نظام آموزش عالی ایران طی دهه‌های اخیر تحت فشار تقاضای اجتماعی با رشد کمی نامتوازن دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مواجه شده و پیامدهایی چون فرسایش کیفیت، کاهش سرمایه اجتماعی دانشگاه، و گسترش مدرک‌گرایی را رقم زده است. گسترش کمی بدون نیازسنجی و امکان‌سنجی دقیق و بدون تناسب میان تعداد دانشجویان، ظرفیت اعضای هیئت علمی و سرمایه‌گذاری در کیفیت، سبب شده مأموریت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه تضعیف شود و تولید دانش و مسئولیت‌پذیری اجتماعی در برابر تولید انبوه مدارک به حاشیه برود. این وضعیت در کنار ضعف قانون‌گذاری، تصمیم‌گیری جزیره‌ای، کاهش استقلال دانشگاه، نبود معیارهای روشن برای ارزیابی عملکرد و ضعف راهبرد بین‌المللی‌سازی، جایگاه ایران را در رتبه‌بندی‌های جهانی پایین نگه داشته است؛ در حالی که از نظر تعداد مؤسسات آموزش عالی در شمار کشورهای اول جهان قرار دارد. همچنین پایین بودن سرانه دانشجویی و نبود سرمایه‌گذاری خارجی، بر کاهش کیفیت اثرگذار بوده است. راهبردهای پیشنهادی شامل کاهش تعدد نهادهای سیاست‌گذار، کاهش کنترل و افزایش نظارت برون‌دانشگاهی، قانونمند کردن توسعه مؤسسات آموزش عالی با توقف صدور مجوزهای جدید در افق ده‌ساله (جز در شرایط خاص)، تقویت دانشگاه‌های پژوهش‌محور، توسعه پژوهشکده‌های خصوصی کاربردی، استانداردسازی ایجاد رشته‌ها و گرایش‌ها، مقابله با رانت‌های سیاسی و ایدئولوژیک، حرکت به سمت سیاست‌گذاری فعالانه و تدوین نظام رتبه‌بندی گروه‌های آموزشی است.