آسیبشناسی محتوایی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد رشته‌های زبان و ادبیات عربی، فارسی و انگلیسی دانشگاه‌های تهران در سال 1395

نوع مقاله : نشست علمی

نویسنده

گروه ادبیات عرب، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/jicia.2022.20297

چکیده

کیفیت پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد در رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، عربی و انگلیسی در دانشگاه‌های تهران با مجموعه‌ای از کاستی‌های روش‌شناختی و محتوایی مواجه است که اعتبار علمی و کارکرد اجتماعی این پژوهش‌ها را تضعیف می‌کند. مهم‌ترین آسیب‌ها شامل غیرکاربردی بودن موضوعات و عدم پیوند با نیازهای جامعه و سازمان‌های بیرونی، استفاده نادرست از اصول روش تحقیق (نمونه‌گیری، انتخاب روش، تحلیل داده و بهره‌گیری از نظریه‌ها)، ضعف در به‌کارگیری «زبان علم» و گرایش به زبان ادبی و صنایع بلاغی، محدود بودن دامنه مخاطبان، تکراری بودن موضوعات و پایین بودن ارزش علمی مسئله‌ها و فرضیه‌ها است. علاوه بر این، مسائل نهادی مانند ارزیابی غیرتمایزگر استادان، پایین بودن و تأخیر در پرداخت حق‌الزحمه راهنمایی و داوری، مسئولیت‌ناپذیری در قبال کیفیت پژوهش، نسبت نامتناسب دانشجو به استاد، ناکارآمدی سامانه‌های مشابهت‌یاب، و رواج بازار خرید و فروش پایان‌نامه، انگیزه دانشجویان را کاهش داده و سرقت علمی را تسهیل کرده است. راهبردهای اصلاحی بر ایجاد نهاد واسط برای اتصال دانشگاه و جامعه، آموزش جدی روش تحقیق و مبانی میان‌رشته‌ای، تعیین ناظر بیرونی از سازمان‌های مرتبط، برگزاری کارگاه‌های تخصصی بین‌رشته‌ای، اصلاح ظرفیت‌پذیری با توجه به نسبت استاد–دانشجو، افزودن ارزیابی پژوهشی استادان، اجرای آیین‌نامه تخلفات پژوهشی، توسعه سامانه‌های سرقت‌یاب چندزبانه و برخورد حقوقی با دلالان پایان‌نامه تأکید دارد.