ایجاد فرهنگ مطالعه در مدارس

پایین بودن سرانه مطالعه در ایران نشان می‌دهد سیاست‌ها و اقدامات رایج مانند نمایشگاه‌های کتاب، یارانه کاغذ، توسعه کتابخانه‌های عمومی و تولید بسته‌های کمک‌آموزشی، علی‌رغم گستردگی، به افزایش واقعی عادت مطالعه در جامعه منجر نشده‌اند و گاه پیامدهایی جانبی مانند رونق بازار فروش کتاب یا رشد غیرطبیعی ناشران داشته‌اند. شکل‌گیری فرهنگ مطالعه از خانواده آغاز می‌شود و در دوره ابتدایی با مدرسه و نظام آموزشی تثبیت می‌گردد؛ از این رو، مدرسه به‌عنوان نخستین نهاد ملیِ مواجهه کودک با جامعه، نقش محوری در نهادینه‌سازی این فرهنگ دارد. چالش‌های اصلی در سه حوزه محتوا، آموزش و زیرساخت قابل شناسایی است: تمرکز شدید برنامه‌ها بر کتاب درسی و فقر منابع غیردرسی مناسب، فشردگی برنامه درسی و نبود ارجاع نظام‌مند به منابع مکمل، ضعف سواد اطلاعاتی و مهارت معلمان و مدیران برای استفاده از منابع کتابخانه‌ای، و کمبود یا تغییر کاربری فضاهای آموزشی مانند کتابخانه و آزمایشگاه. نتیجه این وضعیت، تحمیل خواندن و حفظ مطالب درسی به کودکان و ایجاد تجربه منفی از مطالعه است. راهبردهای پیشنهادی شامل افزودن بخش «منابع برای مطالعه بیشتر» در کتاب‌های درسی، تخصیص زمان رسمی برای مطالعات غیردرسی با نظارت انجمن‌ها، ایجاد و تقویت کتابخانه‌های مدرسه با معماری و منابع مناسب و حضور کتابداران متخصص، آموزش سواد اطلاعاتی به معلمان و دانشجو-معلمان، تشکیل کارگروه انتخاب کتاب برای مدارس، و تجهیز کتابخانه‌ها با امکانات جذاب و ارگونومیک متناسب با کودکان است.