گسترش و تعمیق هویت ملی جوانان با بن‌مایه‌های شاهنامه

نویسنده

گروه ادبیات عرب، دانشگاه علامه طباطبائی

10.22054/jicia.2019.20350

چکیده

هویت ملی جوانان در شرایط معاصر، تحت تأثیر شتاب تحولات فرهنگی، گسترش الگوهای مصرف فرهنگی جهانی و تضعیف پیوندهای تاریخی–زبانی، با نوعی گسست و کمرنگ‌شدن مواجه شده است. در این چارچوب، شاهنامه به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین منابع حافظه تاریخی و فرهنگی ایرانیان، ظرفیت منحصربه‌فردی برای بازتولید هویت ملی و تقویت پیوند جوانان با عناصر مشترک ایران‌بودگی دارد. شاهنامه تنها یک اثر ادبی نیست، بلکه مجموعه‌ای از مفاهیم هویت‌ساز مانند ایران‌دوستی، زبان فارسی، وحدت اقوام، خردورزی، عدالت‌خواهی، جوانمردی و پهلوانی را در قالب روایت‌های اثرگذار منتقل می‌کند و می‌تواند در برابر سازوکارهای جدید تهاجم فرهنگی نقش حفاظتی و تقویتی ایفا نماید. پیوند دادن جوانان با ادبیات کهن فارسی، به‌ویژه از طریق آموزش نظام‌مند و تجربه زیسته فرهنگی، زمینه افزایش آگاهی تاریخی، تقویت تعلق اجتماعی و ارتقای سرمایه فرهنگی را فراهم می‌سازد. در این راستا، راهبردهایی مانند توسعه برنامه‌های شاهنامه‌خوانی و مشاعره در مدارس و دانشگاه‌ها، تولید آثار رسانه‌ای و هنری بر اساس داستان‌های شاهنامه، گنجاندن روایت‌های شاهنامه در کتاب‌های درسی، برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات ملی، ترویج نقالی و پرده‌خوانی، و طراحی برنامه‌های ویژه در مناطق قومی برای تقویت همبستگی ملی پیشنهاد می‌شود.