نقد و بررسی بخش اجتماعی برنامه ششم توسعه با رویکرد مددکاری اجتماعی

توسعه اجتماعی به‌عنوان یکی از ارکان بنیادین برنامه‌های توسعه، زمانی تحقق می‌یابد که اهداف اقتصادی با ارتقای رفاه، عدالت اجتماعی و برابری فرصت‌ها هم‌راستا شود و سیاست‌های اجتماعی از سطح حمایت‌های محدود و رسوبی فراتر رود. در این چارچوب، مددکاری اجتماعی به‌مثابه حرفه‌ای تخصصی که بر کرامت انسانی، عدالت اجتماعی و توانمندسازی گروه‌ها و اجتماعات تأکید دارد، می‌تواند نقش محوری در طراحی و اجرای سیاست‌های توسعه‌ای ایفا کند. با این حال، جایگاه مددکاری اجتماعی در فرآیند سیاست‌گذاری بخش اجتماعی برنامه‌های توسعه در ایران ضعیف و کم‌رنگ ارزیابی می‌شود و در بسیاری از موارد، نقش و مسئولیت‌های این حرفه در اسناد توسعه‌ای به‌صورت صریح تعریف نشده است. هم‌زمان، تداوم مسائل ساختاری مانند فقر، نابرابری و آسیب‌های اجتماعی، نشان می‌دهد سیاست‌گذاری اجتماعی بدون حضور حرفه‌های مداخله‌گر و جامعه‌محور، فاقد کارآمدی لازم خواهد بود. تقویت توسعه اجتماعی مستلزم مشارکت مردم در تصمیم‌سازی، ظرفیت‌سازی نهادی، تأکید بر صداهای جمعی و دفاع از حقوق بشر است و این اهداف بدون مداخلات اجتماعی برنامه‌ریزی‌شده محقق نمی‌شود. بر همین اساس، راهبردهای پیشنهادی شامل حضور ثابت مددکاران اجتماعی در سطوح بالای تصمیم‌گیری، تعریف جایگاه حرفه‌ای مددکاری در سیاست‌های رفاهی و حمایتی برنامه‌های توسعه، تصویب و استقرار نظام مددکاری اجتماعی کشور، تقویت رویکردهای پیشگیری در سطح کلان، و پرهیز از کلی‌گویی در اسناد توسعه‌ای با تعیین دقیق نقش‌ها و مسئولیت‌هاست.