نظام بین‌الملل، تحولات منطقه‌ای و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

تحولات نظام بین‌الملل و دگرگونی‌های منطقه‌ای در سال‌های اخیر، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در برابر مجموعه‌ای از فرصت‌ها و محدودیت‌های جدید قرار داده است؛ به‌گونه‌ای که بازتعریف راهبردها و اولویت‌ها، به شرط هماهنگی میان واقع‌گرایی سیاسی، منافع اقتصادی و ملاحظات هویتی، به یک ضرورت سیاستی تبدیل شده است. در این چارچوب، سه محور اصلی مورد توجه قرار می‌گیرد: نخست، اثر تغییرات ساختاری در نظام جهانی و رقابت قدرت‌ها بر امکان‌پذیری تعاملات خارجی ایران؛ دوم، وضعیت بحران‌های خاورمیانه و نحوه مواجهه دستگاه دیپلماسی با ناامنی‌های مزمن، منازعات ژئوپلیتیکی و پیچیدگی بازیگران منطقه‌ای؛ و سوم، ظرفیت‌های تعامل با حوزه اوراسیا و آسیای مرکزی در مسیر تقویت همگرایی اقتصادی و امنیتی. یافته‌ها بر این نکته تأکید دارند که گسترش اعتمادسازی بین‌المللی و توسعه روابط متوازن با غرب و شرق، در تعارض ذاتی با اصول هویتی سیاست خارجی قرار ندارد و می‌تواند در قالب سیاستی واقع‌گرایانه، به افزایش قدرت چانه‌زنی و کاهش هزینه‌های تقابل منجر شود. در نهایت، پیشنهادهای سیاستی بر ضرورت تنوع‌بخشی به شرکای خارجی، تقویت دیپلماسی اقتصادی، مدیریت هوشمند بحران‌های منطقه‌ای و طراحی راهبردهای فعال برای بهره‌گیری از فرصت‌های ژئوپلیتیکی پیرامونی تأکید می‌کند.