مسائل آموزش رفتار ترافیکی در ایران: چالش‌ها و راهکارها

تصادفات جاده‌ای در ایران با تلفات سالانه بالا و هزینه‌های سنگین اقتصادی و اجتماعی، یکی از بحران‌های پایدار حوزه حکمرانی عمومی و سلامت اجتماعی محسوب می‌شود و سهم عوامل انسانی در بروز تخلفات و حوادث، ضرورت تمرکز بر آموزش رفتار ترافیکی را برجسته می‌سازد. تحلیل وضعیت نشان می‌دهد علی‌رغم کاهش اندک در آمار جان‌باختگان در برخی سال‌ها، نرخ تخلفات حادثه‌ساز همچنان بالاست و گروه‌های سنی ۲۰ تا ۴۰ سال، بیشترین سهم را در تصادفات فوتی و جرحی دارند؛ موضوعی که بر نقش تعیین‌کننده آموزش و فرهنگ‌سازی هدفمند در میان گروه‌های فعال جامعه دلالت دارد. مسئله اصلی، فقدان نظام منسجم آموزش رفتار ترافیکی از سطح خانواده تا آموزش عمومی و عالی و نبود متولی واحد برای سیاست‌گذاری، اجرا و ارزیابی این آموزش‌هاست؛ در نتیجه، بار اصلی ارتقای فرهنگ ترافیک به پلیس راهور منتقل شده و نقش دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی در طراحی و ارزشیابی برنامه‌ها کم‌رنگ مانده است. راهبردهای پیشنهادی بر اتخاذ رویکرد فرافردی و سلامت‌محور، نیازسنجی آموزشی برای والدین، مدارس و دانشگاه‌ها، استفاده از مدل‌های روان‌شناختی و بین‌رشته‌ای، توسعه آموزش چندرسانه‌ای، ایجاد هماهنگی بین‌سازمانی، و راه‌اندازی مرکز تحقیقات رفتار و فرهنگ ترافیکی برای تولید دانش بومی و هدایت پایان‌نامه‌ها تأکید دارد. همچنین طراحی بسته‌های آموزشی مبتنی بر هفت محور (آموزش، محیط، مهندسی، امداد، اعمال قانون، تشویق و ارزیابی) و برنامه‌ریزی چندسطحی از سطح کلان تا فردی، به‌عنوان مسیر کاهش پایدار تلفات و ارتقای قانون‌مداری معرفی می‌شود.