بررسی علل کاهش قیمت نفت

کاهش کم‌سابقه قیمت نفت در بازار جهانی نتیجه برهم‌کنش هم‌زمان عوامل اقتصادی، فنی و سیاسی است و نمی‌توان آن را صرفاً به یک علت تقلیل داد. در سطح اقتصادی، افزایش عرضه ناشی از بازگشت برخی تولیدکنندگان به بازار و نیز تضعیف تقاضا به دلیل رکود و تحقق‌نیافتن رشد پیش‌بینی‌شده در اقتصادهای بزرگ مصرف‌کننده، از عوامل تعیین‌کننده محسوب می‌شود. در سطح فنی، ورود نفت حاصل از منابع غیرمتعارف به بازار و انتشار اخبار مربوط به کاهش هزینه تمام‌شده تولید نفت شیل در آمریکا، سبب تغییر انتظارات بازار و ایجاد فشار نزولی بر قیمت‌ها شده است؛ هرچند شواهدی مانند کاهش فعالیت دکل‌های حفاری و دشواری‌های زیست‌محیطی، این ادعا را بیش از آنکه یک واقعیت پایدار نشان دهد، به یک عملیات تبلیغاتی و بلوف تکنولوژیک نزدیک می‌سازد. در سطح سیاسی، استمرار تولید بالای عربستان و عدم همراهی با کاهش تولید، علاوه بر انگیزه حفظ سهم بازار، به‌عنوان اقدامی با اهداف ژئوپلیتیکی از جمله فشار بر رقبای منطقه‌ای و تضعیف برخی اقتصادهای وابسته به نفت تحلیل می‌شود. جمع‌بندی تحلیل‌ها نشان می‌دهد تداوم قیمت پایین در بلندمدت با منافع آمریکا و دولت‌های نفتی سازگار نیست و احتمال بازگشت تدریجی قیمت‌ها در افق میان‌مدت وجود دارد. بر همین اساس، پیشنهاد می‌شود تصمیم‌گیری‌های راهبردی کشور بر مبنای پذیرش موقتی بودن این وضعیت، پرهیز از اتکا به ادعاهای فنی غیرمستند، و تقویت آمادگی برای مواجهه با رفتار سیاسی بازیگران در بازار نفت تنظیم شود.