تبیین مشارکت محدود دانشگاه‌ها در حل مسائل اجتماعی و سیاسی

مشارکت دانشگاه‌ها در حل مسائل اجتماعی و سیاسی در ایران به‌رغم ظرفیت‌های علمی، انسانی و سازمانی موجود، محدود و عمدتاً غیرنهادینه باقی مانده و این وضعیت ناشی از مجموعه‌ای از موانع بیرونی و درونی است. از یک‌سو، مداخلات سیاسی و امنیتی، دخالت سلیقه‌های جناحی در مدیریت دانشگاه‌ها، کاهش استقلال نهادی و وابستگی مالی به دولت، امکان نقش‌آفرینی فعال دانشگاه را محدود کرده است. از سوی دیگر، نبود نهادهای واسط برای تبدیل دانش به سیاست، فقدان ساختار حقوقی–سازمانی مناسب، دشواری دسترسی به داده‌های آشکار و پنهان، و ضعف تقسیم کار میان دانشگاه، دولت، رسانه و نهادهای مدنی، باعث شده ارتباط دانشگاه با مسائل عینی جامعه به صورت مقطعی و پراکنده شکل گیرد. افزون بر این، بی‌اعتمادی متقابل میان دولت، دانشگاه و بدنه دانشگاهی، نبود دستور کار روشن برای مشارکت علمی، و غلبه معیارهای کمّی و رزومه‌محور در نظام ارتقای دانشگاهی، انگیزه و ظرفیت پژوهش مسئله‌محور را کاهش داده است. وضعیت مطلوب مستلزم به‌رسمیت شناختن استقلال دانشگاه، احیای عرصه عمومی و امکان گفت‌وگو، ایجاد اندیشکده‌ها و واسطه‌های حرفه‌ای، تقویت نهادهای غیردولتی ارزیاب و اعتبارسنج، دسترسی شفاف به داده‌ها و بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌هاست. این اصلاحات می‌تواند دانشگاه را به مرجع تولید راه‌حل و نقد سیاستی در حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی تبدیل کند.