دانشگاه نسل سوم (U3A) دانشگاه سالمندان: ضرورت‌ها و کارکردها

سالمندی جمعیت در ایران به‌دلیل افزایش امید زندگی، رشد نسبت سالمندان، کاهش حمایت‌های بین‌نسلی و تغییر ساختار خانواده به سمت خانوارهای کوچک، به یکی از چالش‌های جدی اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. پیامدهای این روند شامل افزایش تعداد سالمندان تنها، گسترش بیماری‌های مزمن و تحمیل هزینه‌های سنگین به نظام سلامت، تشدید بحران صندوق‌های بازنشستگی به‌واسطه طولانی‌تر شدن دوره مستمری‌بگیری، و کاهش ظرفیت مراقبت غیررسمی خانواده‌ها است. همچنین ناهمگونی جغرافیایی سالمندی نشان می‌دهد سیاست‌گذاری باید منطقه‌ای و متناسب با ویژگی‌های جمعیتی هر استان باشد. در این چارچوب، «سالمندی فعال» به‌عنوان راهبردی کلیدی برای ارتقای کیفیت زندگی سالمندان مطرح می‌شود و بر سلامت، مشارکت و امنیت در دوران سالمندی تأکید دارد. توسعه آموزش‌های مادام‌العمر و بین‌رشته‌ای برای سالمندان می‌تواند در کاهش انزوا و تنهایی، تقویت انسجام بین‌نسلی، غنی‌سازی اوقات فراغت بازنشستگی، ارتقای سبک زندگی سالم، افزایش استقلال و عزت‌نفس، مقابله با تبعیض سنی و توانمندسازی سالمندان برای مدیریت مسائل حقوقی، روانی و اجتماعی مؤثر باشد. تحقق این رویکرد نیازمند نیازسنجی دقیق گروه‌های مختلف سالمندان، طراحی محتوای آموزشی متناسب، اجرای پایلوت و ارزیابی اثربخشی، تدوین مدل اقتصادی پایدار، هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، و تقویت نهادهای میانجی و سازمان‌های مردم‌نهاد در حمایت از سالمندان است.