پیامدهای آموزشی ارزشیابی توصیفی در نظام آموزش و پرورش دوره ابتدایی

سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی یکی از ارکان بنیادین برنامه درسی است و می‌تواند با شناسایی کاستی‌ها و نقاط قوت، فرایند یادگیری را بهبود دهد. در ایران، ارزشیابی کیفی–توصیفی با هدف اصلاح نواقص ارزشیابی سنتی اجرا شد، اما شواهد نشان می‌دهد اجرای آن با ناهماهنگی‌های نظری و اجرایی و برداشت‌های نادرست کارگزاران همراه بوده و پیامدهای آموزشی متناقضی ایجاد کرده است. از مهم‌ترین چالش‌ها می‌توان به اختلاف نظر درباره ماهیت برنامه، نبود منطق تبیین‌شده برای اجرا، اعمال‌نشدن اصلاحات پیشنهادی کمیته علمی، و برداشت‌های غلط مانند حذف کامل نمره، تلقی ارزشیابی توصیفی به‌عنوان ارزشیابی مستمر پرحجم، الزام بازخورد کتبی برای همه دانش‌آموزان و ارتقای خودکار اشاره کرد. همچنین تراکم بالای کلاس‌ها، گزینش نیروی انسانی فاقد صلاحیت حرفه‌ای، مقاومت خانواده‌ها و معلمان، تجاری‌شدن آموزش و نبود الگوی استاندارد گزارش‌دهی، اثربخشی برنامه را کاهش داده است. راهبردهای پیشنهادی بر تدوین یک چارچوب نظری مرجع و نقشه ذهنی مشترک، تغییر نگرش جامعه و معلمان از طریق آموزش معتبر، غنی‌سازی برنامه با بسته‌های سنجش و فعالیت‌های الگویی، انجام پژوهش‌های کیفی میدانی و پدیدارشناختی برای شناخت دقیق مشکلات، توجه به مبانی روان‌سنجی و سنجش‌های شناختی–تشخیصی، امکان‌سنجی اجرایی به‌ویژه در زمینه تراکم کلاس‌ها، و ادغام عملی ارزشیابی با فرایند یاددهی–یادگیری تأکید دارد.